“Tushunaman, ammo so‘zlasha olmayman” asari haqida

Ushbu kitob, maktabda yaxshi o'qimagan siz va biz haqimizda. Ayniqsa, xorijiy tillarni, masalan ingliz tilini faqat baho olish uchun, choraklik imtihondan o'tish uchun o'qib, maktabni bitirgach, ingliz tilida fikrimizni bayon qila olmaydigan siz va biz haqimizdagi kitob bu.

Faqat kitobda bizning rolimizni turk farzandi Ilker degan bola bajaradi. U ham bizga o'xshab maktabda til o'rganishda shunchaki baho uchun o'qiydi. Ayniqsa otasining ishi sabab Istanbulga ko'chib kelgach, bu yerdagi maktabda bu dangasaligi o'zining ziyoniga ishlaydi.

Masalan kunlardan bir kuni Ilkerlarnikiga otasining o'rtog'i oilasi bilan mehmonga keladi. Ular ichida Ilkerning o'rtog'i Sinan va Sinanning nemis kelinoyisi ham keladi. Ilkernining oyisi nemis millatli kelin bilan suhbatlashish uchun ingliz tili tanlanadi. Chunki u kelin nemischadan boshqa ingliz tilini bilar edi. O'rtadagi tarjima yuki Ilker va o'rtog'i Sinanga yukalanadi. Ana shu vaziyatda Ilker qiynalib, tarjima qilishga urinadi. ammo ko'p "qovun tushirib" oyisini xijolat qiladi. Uning do'sti Sinan esa binoyidek tarjima qilib beradi.

Yoki yana bir misol. O'qishni tamomlagan Ilker ish izlaydi. Vakansiya e'lonlarining deyarli barchasida ingliz tilidan erkin gapira olish va yoza olish talab etilgan bandlar bo'ladi. Yana Ilkerning boshi qotadi, o'z vaqtida tilni yaxshi o'rganmagani uchun. Nihoyat bitta e'londa ingliz tilidan boshlang'ich daraja bilish talabi borligiga ko'zi tushib quvonadi. Ular bilan bog'langanda esa, ishga kirishdan oldin ingliz tilida tanishuv suhbati borligini aytishadi. Mana yana bir sinov...

Asarning yana qiymatini oshiruvchi bir omil, unda yillar davomida til o'rganishda xato metod tanlanganligini tushintirishdir. Masalan, nazariy ilmga e'tibor yuqori, ammo amaliyot kam. Yodlangan ilmni qanday qo'llashni, qayerda qo'llashni bilmaydi o'quvchi. Fikrimizning tastig‘i asardagi mana bu diologda ochib beriladi:

* * *

Ilker hayotiga tub burilish olib kelgan voqeani eslaylik. Kunlardan bir kuni Ilker gazetada ingliz tili o‘qituvchisi Hasan Yukselning “... Siz ham ingliz tilini o‘rgana olmagangiz haqida o‘ylasangiz, demak, “Tushunaman, ammo gaplasha olmayman” degan guruhiga kirasiz, aynan siz uchun maqola chiqmoqda” degan e'longa ko‘zi tushib, bu uni qiziqtirib qo‘yadi. Izlab, o‘sha o‘qituvchini topadi.

Buni qarangki, o‘qituvchi ingliz tilini o‘rgana olmayotganlarni nega o‘rgana olmayotganini aniqlashga qaratilgan ilmiy ish qilayotgandi. Ilker esa unga ayni kerakli inson edi.

13-kun davomida o‘qituvchi Ilker ustida tadqiqot olib boradi. Ammo, Ilkerning ingliz tilini nega o‘rgana olmaganligi, qanday o‘rganish kerakligi haqidagi ular o‘rtasida bo‘lgan suhbat bu kitobda kiritilmagan ekan. Aytishlaricha, asarning davomi “Inglizcha? No problem” kitobida ekan.

Shunaqa gaplar...

* * *

Xullas asarda siz va bizning hayotimizni bajargan Ilker ko'plab sarguzashtlarni boshdan kechiradi. Bir necha bor "qovun tushiradi". Xijolatli holatlarga tushib qoladi.

Xulosa: Asar har bir inson sohasining yaxshi mutaxassisi bo'lish uchun nafaqat sohasiga oid bilimlarni, balki xorijiy tillarni yaxshi o'rganish kerakligini uqtiradi. Shuningdek maktab va oliygohda shunchaki baho olish, imtihondan yiqilmaslik uchun "o'zini aldab" ta'lim olmaslik kerakligi haqida so‘zlaydi.

Gapning iddallosi, ingliz tilini qanday o‘rganish kerakligi haqida badiiy asar orqali tushintirilishi ko‘plab til o‘rganishni istaydigan, ammo o‘rgana olmayotganlar uchun juda foydali asar vazifasini o‘taydi.

Muallif: jurnalist Komiljon Aslonov