Markaziy Osiyoda O‘zbekiston valyutasi dollarga nisbatan eng ko‘p qadrsizlangan pul birligiga aylandi

2023-yilda Markaziy Osiyoning besh davlatidan O‘zbekiston valyutasi dollarga nisbatan eng ko‘p qadrsizlangan pul birligiga aylandi – yillik qadrsizlanish 10%. Keyingi o‘rinda esa 7,5 foizlik farq bilan Tojikiston somoniysi bormoqda. MDHda esa dollarga nisbatan qadrsizlanish borasida Rossiya rubli va Belarus rubli katta yo‘qotishlarga uchragan. 

Qozog‘iston va Moldova milliy valyutalari AQSH dollariga nisbatan o‘sishni ko‘rsatdi. Moldova leyhi boshqalarga qaraganda ko‘proq – 8,8 foizga mustahkamlandi. Armaniston, Belarus, Qirg‘iziston, Rossiya, Tojikiston va Ukraina valyutalari dollarga nisbatan arzonlashdi, Rossiya rubli eng ko‘p qiymatini yo‘qotdi – 27,5%. Shu bilan birga, Ozarbayjon, Gruziya va Turkmanistonda yil yakunida dollar kursi o‘zgarmadi. 

Quyidagi MDH mamlakatlarida milliy valyutalar AQSH dollariga nisbatan qiymatini qanchalik ushlab qolgani bilan tanishishingiz mumkin. 

Ozarbayjon

2017-yil aprel oyidan buyon bu shtatda 1 dollar uchun 1,7 manatlik qat’iy belgilangan kurs mavjud. 

Armaniston

Yil boshida bir dollar 394 dram bo‘lgan bo‘lsa, bahorda taxminan 385 dramga tushib ketdi. 19-sentyabr kuni Ozarbayjon Qorabog‘da “aksilterror choralari” boshlanganini e’lon qildi, 28-sentyabrda esa tan olinmagan Tog‘li Qorabog‘ respublikasi prezidenti Samvel Shahramanyan barcha davlat idoralarini tarqatib yuborish to‘g‘risidagi farmonni imzoladi, Qorabog‘ning arman aholisi ommaviy ravishda hududni tark etdi. Bunday sharoitda dram keskin pasayib ketdi (4 oktyabrda eng yuqori cho‘qqisida – 1 dollar uchun 429 dona). Biroq, bir necha kundan keyin kurs 1 dollar uchun 400 dram atrofida barqarorlashdi. Armaniston Respublikasi Markaziy banki 2023-yil 31-dekabr holatiga ko‘ra, 1 dollar uchun 404,8 dram kursini belgiladi. Umuman olganda, yil yakunida arman valyutasi dollarga nisbatan 2,7 foizga zaiflashdi. 

Belarus

2023 yil 1 yanvarda AQSH dollari 2,73 Belarus rubliga teng edi. Yil boshida, Rossiya rublidan keyin Belarus valyutasi qisqa vaqt ichida 1 dollar uchun 2,62 Belarus rubliga qadar mustahkamlandi, ammo keyin zaiflasha boshladi. Iyun oyida, 2022-yil bahoridan beri birinchi marta, 1 dollar uchun 3 Belarus rubli psixologik chegarasi yengib o‘tildi. Oktyabr oyining birinchi yarmida kurs 1 dollar uchun 3,36 Belarus rubliga tushdi. 31 dekabr kuni bir dollar 3,18 Belarus rubliga teng edi. Shu tariqa Belarus valyutasi 16,5% ga zaiflashdi. 

Gruziya

Yil boshida bir dollar 2,7 lari edi, may oyigacha Gruziya valyutasi mustahkamlanib, 1 dollar uchun 2,48 lariga yetdi. Biroq, keyin u yana arzonlashdi va yilni yanvardagi kabi deyarli bir xil darajada yakunladi – 1 dollar uchun 2,69 lari. 

Qozog‘iston

2023-yil 1-4-yanvar kunlari dollarning rasmiy kursi 462,65 tenge etib belgilandi. Birinchi chorak Qozog‘iston valyutasining mustahkamlanishi bilan ajralib turdi – 1 dollar uchun 431 tengegacha, ammo keyin u 1 dollar uchun taxminan 435 tenge qiymatida mustahkamlandi. Avgust oyida tenge qadrsizlana boshladi va 1 dollar uchun 480 tenge darajasiga yaqinlashdi, biroq yil oxiriga kelib u 453 tengegacha mustahkamlandi. 2023-yil oxirida dollar tengega nisbatan 2 foizga arzonlashdi. 

Qirg‘iziston

Yil boshida qirg‘iz somining kursi 1 dollar uchun 85,86 etib belgilangan edi. 2022-yildan farqli o‘laroq, kurs kuchli tebranishlarga duchor bo‘lmadi. Fevral oyida dollar narxi 87 somga, oktyabrda esa 89 somgacha ko‘tarilgan edi. 2023-yil 30-dekabrdan 2024-yil 7-yanvargacha bo‘lgan davrda kurs 1 dollar uchun 89,09 som etib belgilandi. Umuman olganda, yil oxirida Qirg‘iziston valyutasi Amerika valyutasiga nisbatan 3,8 foizga zaiflashdi. 

Moldova

2023-yil boshida bir dollar 19,13 leyga teng edi. Umuman olganda, yil davomida Moldova Milliy banki leyni mustahkamlab, dekabr oyining oxiriga kelib 17,45 leyga yetkazdi. Mamlakat valyutasi yil oxiriga kelib dollarga nisbatan 8,8 foizga mustahkamlandi. 

Rossiya

2023-yilda Yangi yil bayramlarida bir dollar 70,33 rublga teng edi. 31-dekabr kuni valyuta kursi 89,69 rubl etib belgilandi. Umuman olganda, rubl dollarga nisbatan 27,5 foizga zaiflashdi. 

Tojikiston

2023-yil boshida Tojikistonda valyuta kursi 1 dollar uchun 10,2 somoniyni tashkil qilgan edi. Fevral oyida kurs 1 dollar uchun 10,96 somoniy qilib belgilandi va yil oxirigacha shu darajada saqlanib qoldi. Yil davomida tojik valyutasi dollarga nisbatan 7,5 foizga zaiflashdi. 

Turkmaniston

2015-yilning yanvar oyidan boshlab Turkmanistonda 1 dollar uchun 3,5 manatlik rasmiy kurs belgilangan. 

O‘zbekiston

O‘zbekistonda 2023-yilda so‘mning dollarga nisbatan 2020-yil mart oyida boshlangan bosqichma-bosqich pasayishi davom etdi. Yil boshida bir dollar 11,25 ming so‘m bo‘lgan bo‘lsa, 2023-yil 31-dekabrga kelib 12,38 ming so‘mga ko‘tarildi. Shu tariqa o‘zbek valyutasi 10 foizga qadrsizlandi. 

Ukraina

2022-yil iyul oyidan boshlab Ukraina Milliy banki grivna kursini 1 dollar uchun 36,56 darajasida ushlab turdi. 2023-yil oktyabr oyida belgilangan valyuta kursidan voz kechish e’lon qilindi. Noyabr oyida vaqtincha 1 dollar uchun 36 grivnagacha mustahkamlandi, ammo keyin kurs o‘sishni boshladi. Dekabr oyi o‘rtalarida 1 dollar uchun 37 grivna chegerasidan birinchi marta oshib ketdi. 31-dekabr holatiga ko‘ra, valyuta kursi 1 dollar uchun 37,98 grivna qilib belgilandi. Umuman olganda, yil oxirida Ukraina pul birligi dollarga nisbatan 3,9 foizga zaiflashdi.