Markaziy Osiyo mamlakatlari iqtisodiyoti yaqin ikki yil ichida eng yuqori sur’atlarda o‘sadi - YTTB

Yevropa tiklanish va taraqqiyot banki (YTTB) hisobotiga ko‘ra, 2023 va 2024-yillarda Markaziy Osiyo mamlakatlari yalpi ichki mahsuloti hajmi mos ravishda o‘rtacha 4,9 va 5,4 foizga o‘sadi. Tashkilot tahlilchilarining qayd etishicha, Markaziy Osiyo mamlakatlari iqtisodlari yaqin ikki yil ichida YeTTB mavjud bo‘lgan boshqa hududlarga nisbatan eng tez o‘sadi.

Hujjatda qayd etilishicha, Markaziy Osiyo mamlakatlari iqtisodiyotidagi o‘sish sur’atlarining tezlashishi infratuzilmaga investitsiyalar oqimi, energiyaning yuqori narxlari va Rossiya biznesining ko‘chishi bilan bog‘liq. O‘sish sur’atlariga ta’sir etuvchi asosiy omillar qatoriga tovar eksport qiluvchilar uchun neft va gaz narxlarining yuqoriligi, ishchi kuchi, kapital va pul o‘tkazmalari oqimining ko‘payishi, shuningdek, vositachilar orqali savdo hajmining ko‘payishi qayd etilgan.

Tashkilot tahlilchilarining prognozlariga ko‘ra, real YaIM Markaziy Osiyo davlatlari orasida Tojikiston (8 foiz), Qirg‘iziston va Mo‘g‘uliston (har biri 7 foiz), Turkmaniston va O‘zbekiston (har biri 6,5 foiz) orasida eng ko‘p o‘sadi. Qozog‘istonda esa 3,5% bo‘ladi. Shuningdek, taʼkidlanishicha, Markaziy Osiyo (Qirgʻiziston, Qozogʻiston va Oʻzbekiston) va Zaqafqaziya (Armaniston va Gruziya) mamlakatlarida 2022-yil sentabr-oktabr oylarida YeTTB ishtirok etayotgan boshqa mamlakatlarga nisbatan real ish haqining oʻsishi qayd etilgan. Bunga eksport va importning o'sishi, sarmoya oqimi va Rossiyadan o'qimishli muhojirlarning kelishi, shuningdek, energiya narxining yuqoriligi asos bo'lmoqda.

Mutaxassislarning qayd etishicha, Yevropa Ittifoqi, Buyuk Britaniya va AQShdan Markaziy Osiyo va Kavkazga eksport hajmi keskin oshgan va bu vositachilik savdosining o‘sishidan dalolat beradi: tovarlar Markaziy Osiyo mamlakatlariga eksport qilinib, keyin Rossiyaga qayta sotiladi. 

Armaniston va Qirg‘izistonda bunday savdo yalpi ichki mahsulotning 4-6 foizini tashkil etdi, YeTTB ma’lumotlariga ko‘ra, bu mahalliy valyutaning dollarga nisbatan kursini qo‘llab-quvvatlovchi logistika sanoatining o‘sishiga olib keldi.

YeTTB, shuningdek, Rossiya yalpi ichki mahsuloti 2023-yilda 3 foizga qisqarishini bashorat qilgan. 2024-yilda tashkilot ekspertlari kutganidek, Rossiya iqtisodiyoti hajmi yana 1 foizga qisqaradi. 2022-yilda Rossiya iqtisodiyotining pasayishi 2,7 foizni tashkil etdi. 

Eslatib o'tamiz, bundan oldin OTB: Osiyo mintaqasi iqtisodiyoti joriy yilda 4,2 foizga, kelasi yilda esa 4,6 foizga o‘sishi haqida xabar bergan edik.