Afrikada katta qorin boylik belgisi hisoblanadi

Afrikaning ayrim madaniyatlarida katta qorin uzoq yillar davomida boylik, farovonlik va obro‘ belgisi sifatida qaralgan. Keniyada masalan, ortiqcha vaznli siyosatchilar “Mkubva” – ya'ni “katta odam” deb ehtirom bilan ataladi. Ammo bu qarash salomatlik uchun xavfli tus olmoqda. 

Sog‘liqni saqlash vazirligi ma’lumotiga ko‘ra, Keniyada o‘limlarning 39 foizi semizlik bilan bog‘liq diabet va yurak xastaliklari kabi kasalliklar tufayli yuz beradi. Rivojlanayotgan davlatlarda daromadlarning ortishi, shaharlarda tez ovqatlanish shoxobchalarining ko‘payishi va jismoniy faollikning kamayishi bu muammoni chuqurlashtirmoqda.

Ortiqcha vazn hanuzgacha ijtimoiy daraja belgisi sifatida qaralmoqda. 2023-yilgi tadqiqotda, qo‘shni Ugandadagi moliyaviy muassasalar semiz odamlarni kredit to‘lashga qodirroq deb baholagan. Keniyada ham ayrim siyosatchilar katta vaznni faxr bilan ko‘rsatib kelgan. Ammo so‘nggi yillarda bu qarashlar o‘zgarib bormoqda. Masalan, sobiq senator Kleofas Malala sog‘lig‘i yomonlashgani sabab 138 kilogrammdan sezilarli darajada vazn yo‘qotgan. Prezident Uilyam Ruto ham sog‘lig‘i haqida mish-mishlarga javoban, vazn tashlaganini ochiq aytgan.

Semizlikka qarshi kurashishda sog‘liqni saqlash mutaxassislari va targ‘ibotchilar muhim rol o‘ynamoqda. Ular “katta qorin boylikka teng” degan stereotipni yo‘q qilishga harakat qilmoqda. Mutaxassislar sog‘lom turmush tarzini ommalashtirish, noto‘g‘ri ovqatlanish va jismoniy harakatsizlik bilan bog‘liq xavflarni tushuntirishga harakat qilmoqda. Ba'zilar sport zallariga murojaat qilsa, boshqalar arzonroq yechim — parhez va ovqat tartibini o‘zgartirish orqali vazn yo‘qotmoqda.

Janubiy Afrikada bu muammo yanada jiddiyroq: JSST ma’lumotlariga ko‘ra, semizlikdan kelib chiqadigan o‘limlar endi OIV bilan bog‘liq o‘limlardan oshib ketgan. Bu holat sog‘liqni saqlash tizimlariga bosimni kuchaytiradi. Ammo yaxshi tomoni shundaki, odamlar asta-sekin semizlikni endi hurmat va go‘zallik belgisi emas, balki sog‘liqqa tahdid sifatida ko‘ra boshlayapti. Bu o‘zgarishlar orqali Afrikada sog‘lom turmushga bo‘lgan qarashlar ijobiy yo‘nalishda o‘zgarayotganini ko‘rsatadi.