Ekologlar Besh-Orol qo‘riqxonasida oltin qazib olish va GES qurilishidan xavotirda

“Chegara bilmas daryolar” xalqaro koalitsiyasining ekologlari Qirg‘iziston hukumati hududdagi allyuvial oltin qazib olish va GES qurilishi uchun noyob YuNESKO qo‘riqlanadigan hududni berganidan xavotirda.

Ularning taʼkidlashicha, Sentinel kosmik kemasidan olingan sunʼiy yoʻldosh suratlarida Qirgʻizistondagi Besh-Orol davlat qoʻriqxonasi markazidagi 73 gektarlik Naiza-Toʻgay allyuvial oltin maydonida faol qazib olish alomatlari koʻrsatilgan.

“Oʻsha alohida muhofaza etiladigan tabiiy hududda 69 gektar maydonga ega “Arab” nomli yana bir allyuvial oltin uchastkasi oʻz navbatini kutmoqda. Muhofaza etiladigan hududga bostirib kirish Vazirlar Mahkamasining 2023-yil 30-maydagi qarori asosida oltin qazib olish korxonalariga tegishli litsenziyalar berishni ma’qullagan hokimiyat organlarining to‘liq roziligi bilan amalga oshiriladi”, — deyiladi matbuot xizmati xabarida.

Ekologlar qo‘riqxonadagi Chotqol daryosining ifloslanishini ham ta’kidlamoqda. “Chegara bilmas daryolar” ekologik koalitsiyasining Markaziy Osiyo boʻyicha koordinatori Aleksandr Kolotov taʼkidlaganidek, toʻkilgan oltin qazib olish chiqindilaridan kelib chiqqan loyqa oqimlar daryoning butun oʻzanini tom maʼnoda xiralashgan. Uning so'zlariga ko'ra, suv havzasining bunday ifloslanishi geologik qidiruv ishlari uchun emas, balki oltin qazib olish uchun xosdir.

“Oʻzlashtirilgan konlar Chotqol daryosidagi yangi GES suv omborining suv bosish zonasiga ham tushishi mumkin. Aynan “Besh-Orol” qoʻriqxonasi hududidagi ushbu loyiha uchun Qirgʻiziston hukumati hozirda investorlarni faol izlamoqda. Yaqinda Jahon banki koʻmagida Venada (Avstriya) boʻlib oʻtgan investitsiya forumida Chotqol GESining yangilangan loyihasi taqdimoti boʻlib oʻtdi, unda hajmi 860 million kub metr boʻlgan suv ombori yaratish, toʻgʻondan GESning turbinali xonasigacha boʻlgan 10 kilometrlik aylanma tunnel, shuningdek, ishlab chiqarilgan elektr energiyasini qoʻshni Oʻzbekistonga eksport qilish uchun elektr tarmogʻini yotqizish”, — deya qoʻshimcha qildi koalitsiya.

“Chegara bilmas daryolar” ekologik koalitsiyasining xalqaro koordinatori Yevgeniy Simonovning ta’kidlashicha, Chotqolda balandligi 170-200 metr to‘g‘onga ega GES qurilishi Besh-Orol qo‘riqxonasining deyarli butun hududida Chotqol daryosi vodiysining mavjud ekotizimlarini yo‘q qiladi. 

Ekologlarning fikricha, YUNESKOning “G‘arbiy Tyan-Shan” transchegaraviy Butunjahon tabiiy merosi obyekti hududini bunday keng miqyosda o‘zlashtirishning salbiy ekologik oqibatlari ushbu obyekt o‘zining noyob tabiiy xususiyatlarini yo‘qotib qo‘yishi va tabiatni muhofaza qilish ob’ekti tarkibidan chiqarilishiga olib kelishi mumkin.

YUNESKO Butunjahon merosi qo‘mitasining navbatdagi sessiyasi 2024-yil 21-30-iyul kunlari Nyu-Dehlida (Hindiston) bo‘lib o‘tadi. “Chegara bilmas daryolar” xalqaro koalitsiyasi vakillari allaqachon qoʻmita sessiyasida ishtirok etish uchun rasmiy taklif olgan.