Qirg‘iziston MOda suv-energetik hamkorlik mexanizmini yaratish tarafdori

9-avgust kuni Qirg‘iziston prezidenti Sadir Japarov Qozog‘iston poytaxti Ostona shahrida bo‘lib o‘tgan Markaziy Osiyo davlatlari rahbarlarining oltinchi maslahat uchrashuvida nutq so‘zladi, deb xabar qildi Qirg‘iziston rahbari matbuot xizmati.

Sadir Japarov o‘z nutqida MO davlatlari rahbarlarining Maslahat uchrashuvlari formati talab darajasida ekanini va mintaqaviy hamkorlikni mustahkamlashga turtki berishini ta’kidladi.

“O‘tgan beshta uchrashuv mintaqa davlatlari rahbarlarining savdo-iqtisodiy, investitsiya, transport, logistika, mintaqaviy xavfsizlik, ekologiya, iqlim o‘zgarishiga qarshi kurash, madaniy-gumanitar va boshqa sohalar kabi keng ko‘lamli sohalardagi aloqalarni yanada mustahkamlashga qat’iy intilishini ko‘rsatdi”, — deya ta’kidladi u va mamlakatlar o‘rtasidagi yaqinlashuv jarayonlari barqaror va izchil tus olganini qo‘shimcha qildi.

Sadir Japarov Qirg‘iziston iqtisodiyoti izchil rivojlanib borayotganini, xorijiy investorlar ishtirokida gidroelektr stansiyalari, avtomobil yo‘llari qurilishi, aeroportlarni modernizatsiya qilish va boshqa ishlar boshlanganini ta’kidladi.

Davlat rahbari mamlakatning iqtisodiy siyosati uchta asosiy yo‘nalish: energetika, tog‘-kon sanoati va transport-tranzit sohalariga asoslanganini ta’kidladi.

Sadir Japarov transport infratuzilmasini rivojlantirish kontekstida xalqaro avtomobil yo‘llari takomillashtirilgani, butun mamlakat bo‘ylab aeroportlar qurilayotgani, Qirg‘izistonning yirik strategik “Shimol-Janub” avtomobil yo‘li loyihasi yakunlangani, shuningdek, Xitoy-Qirg‘iziston-O‘zbekiston temiryo‘li qurilishi boshlanganini aytdi.

Shu munosabat bilan Sadir Japarov mintaqa davlatlari orqali yangi multimodal yo‘nalishlar va transport yo‘laklarini yaratish imkoniyatlarini ko‘rib chiqishni taklif qildi.

Qirg‘iziston prezidenti, shuningdek, mamlakatda suv-energetika resurslaridan oqilona foydalanish, energiya samaradorligi va energiya tejashni rivojlantirish bo‘yicha ishlar olib borilayotganini ta’kidladi. Qirg‘iziston, Qozog‘iston va O‘zbekiston energetika vazirliklari o‘rtasida Qambarota GES-1 qurilishi loyihasi bo‘yicha hamkorlik to‘g‘risida idoralararo bitim imzolandi.

“Tomonlar hukumatlararo bitim loyihasini kelishish ustida ishlamoqda. Biz kichik daryolar salohiyatini o‘zlashtirishni faol boshladik, respublika bo‘ylab kichik va o‘rtacha GESlar qurilishi davom etmoqda. Sizlarni bu borada hamkorlikka taklif qilamiz va har qanday sarmoyaviy takliflarga ochiqmiz”, — dedi Sadir Japarov.

Davlat rahbarining ta’kidlashicha, suv resurslaridan samarali va ehtiyotkorona foydalanish maqsadida o‘tgan yili Qirg‘iziston tashabbusi bilan Bishkekda energiya tejamkor va resurslarni tejovchi texnologiyalarni joriy etish bo‘yicha mintaqaviy markaz tashkil etilgan.

“Cheklangan suv resurslari va ularning butun mintaqa uchun ahamiyati, shuningdek, Markaziy Osiyoda samarali hamkorlik mexanizmi mavjud emasligini hisobga olib, biz mintaqada suv-energetika sohasidagi hamkorlikning o‘zaro manfaatli iqtisodiy mexanizmini birgalikda ishlab chiqish va amalga oshirish tarafdorimiz. Bu mexanizm suvning energetik, iqtisodiy, ekologik va ijtimoiy qiymatini hamda mintaqa davlatlarining tegishli manfaatlarini hisobga olish imkonini beradi”, — dedi prezident.

Sadir Japarov Qirg‘iziston tashabbusi bilan o‘tgan yili Dubayda bo‘lib o‘tgan BMTning iqlim o‘zgarishi bo‘yicha konferensiyasining (COP-28) yakuniy hujjatlaridan biriga tog‘lar va iqlim o‘zgarishi bo‘yicha global muloqotni o‘tkazish to‘g‘risidagi band kiritilganini va u Bonnda 5-iyun kuni muvaffaqiyatli o‘tkazilganini eslatdi.

“Biz hozirda tog‘lar bo‘yicha tilga olingan muloqotni joriy yilning noyabr oyida Bokuda bo‘lib o‘tadigan BMTning iqlim o‘zgarishi bo‘yicha konferensiyasida har yili o‘tkaziladigan tadbir sifatida mustahkamlash ustida ishlamoqdamiz va mintaqa davlatlarini ushbu tashabbusni qo‘llab-quvvatlashga chaqiramiz”, — dedi Sadir Japarov va ekologiya va atrof-muhitni muhofaza qilishga qaratilgan loyihalarni amalga oshirish zaif mamlakatlar uchun qarz yukini kamaytirishga yordam berishini ta’kidladi.

Sadir Japarov mintaqaviy va global xavfsizlikni mustahkamlash kontekstida Markaziy Osiyo davlatlarining o‘zaro hamkorligini chuqurlashtirish va sa’y-harakatlarini birlashtirish zarurligini bildirdi.

“Ta'kidlash joizki, biz barchamiz BMT nizomida belgilangan xalqaro huquqning umume’tirof etilgan norma va tamoyillariga qat’iy rioya qilish zarurligi haqida bir ovozdan fikr bildiramiz. Zamonaviy dunyodagi barcha kelishmovchiliklar faqat muzokaralar stolida tinch yo‘l bilan hal qilinishi kerak. Qirg‘iziston uchun Afg‘onistonda tinchlik va barqarorlikni ta’minlash mintaqaviy xavfsizlik tizimidagi ustuvor asosiy shartlardan biri”, — dedi Sadir Japarov.

U Qirg‘iziston BMT Xavfsizlik kengashining 2027−2028-yillardagi doimiy bo‘lmagan a’zoligiga nomzod ekanini eslatib, 2026-yil iyun oyida Nyu-Yorkda BMT Bosh assambleyasining 80-sessiyasida o‘tkaziladigan saylovlarda respublikani qo‘llab-quvvatlashga chaqirdi.

Yakunda davlat rahbari mintaqa davlatlarining o‘zaro anglashuv va birgalikda harakat qilishga intilishi “butun mintaqaning barqaror rivojlanishi uchun mustahkam zamin yaratishini” ta’kidladi.

“Biz o‘zaro hamkorlik qanchalik kengroq sohalarni — iqtisodiyot va savdodan tortib, madaniyat va ta’limni qamrab olishini ko‘rib turibmiz. Bu sa’y-harakatlar mintaqaviy xavfsizlik va barqarorlikni mustahkamlashga salmoqli hissa qo‘shmoqda. Qo‘shma tashabbus va loyihalar infratuzilmani rivojlantirish va aholi turmush sifatini yaxshilashga xizmat qilmoqda. Bizning asosiy maqsadimiz — Markaziy Osiyoni barqaror, iqtisodiy rivojlangan, farovon mintaqaga aylantirishdir”, — deya xulosa qildi Qirg‘iziston Prezidenti.