BMT: Markaziy Osiyoda koʻchib yuruvchi turlarni asrashda hamjamiyat ishtiroki muhim ahamiyatga ega

Yovvoyi hayvonlarning ko'chib yuruvchi turlarini saqlash to'g'risidagi konvensiya (CMS) BMTning global kelishuviga binoan ikkita hisobotni e'lon qildi, unda jamiyat boshchiligidagi saqlash strategiyalari ko'chib yuruvchi turlarni muvaffaqiyatli saqlashda muhim rol o'ynashi mumkin.

“Hamjamiyat ishtiroki va turmush sharoiti”  hisobotida jamoatchilikka asoslangan tabiatni muhofaza qilish strategiyalarining 10 ta asosiy tamoyillariga e’tibor qaratiladi, “Markaziy Osiyoda hamjamiyat asosidagi yovvoyi tabiatni boshqarish salohiyati”  tadqiqoti esa tashabbuslar biologik xilma-xillikni saqlash va barqaror turmush tarziga qanday hissa qo‘shishi mumkinligi haqida real ma'lumot beradi.

Qayd etilishicha, mahalliy xalqlar va mahalliy jamoalar biologik xilma-xillik uchun dunyodagi eng muhim obyektlarning uchdan biridan ko'prog'ini muhofaza qilib, ko'chib yuruvchi turlar va ularning yashash joylarini saqlashda muhim rol o'ynaydi. Yovvoyi tabiatni boshqarishga zamonaviy yondashuvlar bilan an’anaviy bilim va amaliyotlarni integratsiyalash yovvoyi tabiat va uning yashash joylarini muvaffaqiyatli boshqarish, saqlash va barqaror foydalanishga olib kelishi mumkin.

Birinchi hisobotda keltirilgan tamoyillar 50 ta mamlakatdan 82 ta koʻchib yuruvchi turlarni (39 ta quruqlikda yashovchilar, 24 ta parranda va 15 ta suvda yashovchilar) qamrab olgan 78 ta amaliy tadqiqotlar tahlili asosida sintez qilingan. Xususan, quyidagi masalalarga ham e'tibor qaratilgan:

• yer va foydalanish huquqi;
• boshqaruv mas'uliyati;
• ma'naviy qadriyatlar va munosabatlar;
• migratsiya yo'llari bo'ylab jamoalar o'rtasidagi hamkorlik;
• tarmoqlararo muammolar.

“Markaziy Osiyoda hamjamiyat asosida yovvoyi tabiatni boshqarish salohiyati” hisobotida toʻrtta koʻchib yuruvchi tur — Buxoro bugʻusi, saygʻoq, arxar va qor qoploniga eʼtibor qaratilgan.

“Buxoro bug‘ulari bo‘yicha CMS o‘zaro anglashuv memorandumi doirasida va boshqa hududlar, ekspertlar va nodavlat notijorat tashkilotlari bilan yaqin hamkorlikda  Markaziy Osiyoning cho‘l daryolari ekotizimiga endemik bo‘lgan eng muhim turlaridan biri Buxoro bug‘usini saqlab qolishda sezilarli yutuqlarga erishdik, — deydi Ekologiya, atrof-muhitni muhofaza qilish va iqlim o'zgarishi vaziri Aziz Abduhakimov. — Biz hisobotdagi tavsiyalarni qadrlaymiz, mahalliy bilimlarni ta'kidlash va jamoalarni ushbu turni saqlash va boshqarishga jalb qilish yo'llarini faol ravishda qidirmoqdamiz".

Tadqiqotda Markaziy Osiyoda tabiiy resurslarni boshqarish bo‘yicha chora-tadbirlarni amalga oshirishga qaratilgan to‘rtta asosiy tavsiya: qonunchilik bazasini ishlab chiqish, jamoatchilik ishtirokini rag‘batlantirish, iqtisodiy rag‘batlantirish va salohiyatni oshirish alohida ajratib ko‘rsatilgan.